تفاوت زن ومرد از دیدگاه قرآن

تفاوت های زن ومرد ازدیدگاه قرآن

یکی از ابعاد فرهنگ اسلام تفاوت زن ومرداز بعد جسم و شخصیت آنهاست که در آیات متعدد به آن اشاره گردیده است . در این رابطه قرآن کریم به طرح مسایلی پرداخته است که  در این مبحث اشاره ای گذرا به آن ها خواهیم داشت .

 اصل خلقت زن ومرد

قرآن كريم زن و مرد را يك سرشتي مي‌داند نه دو سرشتي چنانكه مي‌فرمايد: خداوند از جنس خودتان برايتان همسراني آفريد. " خَلَقَ لکم مِن أنفسکم أزواجا " (روم – 21 ) ؛

 " جعل لكم مِن أنفسکم أزواجا " (نحل – 72 )( شوری - 11 )

و نیز طبق آیات فوق و آیه " خلقکم من نفس واحدة " ( نساء – 1 ) تفاوت جنسی زن ومرد دلیل برتری یکی بر دیگری نیست .

 نکته دیگر اين كه اسلام هيچ گاه نمي‌گويد زن براي مرد آفريده شده است بلكه قرآن مجيد مي‌فرمايد: هر دو باعث تکمیل یکدیگر هستید  زن و مرد براي يكديگر آفريده شده‌اند. زنان زينت و پوشش شما مردانند و شما نيز پوشش و زينت آنهاييد. " هنَّ لباس لکم وأنتم لباس لهنَّ " ( بقره – 187 )

  خداوند از قرار دادن تفاوت بین زن و مرد چه هدفی داشته است ؟

  هدف مادی :

 تکثیر و بقای نسل بشر  " خَلَقَ لکم مِن أنفسکم أزواجا " (روم – 21 ) ؛ " جعل لكم مِن أنفسکم أزواجا " (نحل – 72 )( شوری - 11 )

هدف معنوی :

ایجاد تسکین ( آرامش دل ) ، مودت و رحمت بین زن و مرد  " خَلَقَ لکم مِن أنفسکم أزواجا لتسکنوا إلیها وَ جَعَلَ بَینَکم مَوَدَةً وَ رَحمَةً " (روم – 21 )

"هو الذی خَلَقَکم مِن نَفسٍ واحِدَة وَ جَعَلَ مِنها زَوجَها لِیَسکن إِلَیها " ( اعراف – 189 )

وظایف زن ومرد

تفاوت جنسی زن و مرد باعث ایجاد تفاوت های فراوان جسمی ، روحی و روانی در میان آن دو شده که در نتیجه باعث اختلاف وظایف آنان در نظام خانواده و نیز خارج از خانواده شده است .

وظایف زن ومرد در نظام خانواده :

الف ) وظایف زن نسبت به همسر خود :

1 - حفظ آرایش وجمال " وَلا یُبدینَّ زینَتَهُنَّ إِلّا لِبُعُولَتِهِنَّ "(نور-31)

2 - تمکین در قبال خواسته های همسر " فالصالحاتٌ قانتاتٌ " (نسا - 34 )

3 - محافظت از آبرو و اموال همسر در زمان غیبت وی " فالصالحاتٌ...حافظاتٌ للغیبِ بما حفظ الله " (نسا - 34 )

ب) وظایف مرد نسبت به همسر خود :

1 - تعیین مهر هنگام ازدواج   در حد توانایی " وَءَاتُواْ النِّسَآءَ صَدُقَتِهِنَّ نِحْلَةً " ( نساء – 4 ) ؛ " تفرضوا لهنَّ فریضةً و متّعوهنَّ علی الموسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلی المُقتِرِ قَدَرُهُ متاعاً بالمعروف " ( بقره – 236 ) ؛ " وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً " ( بقره – 237 ) ؛  " وَءَاتَيْتُمْ إِحْدَيهُنَّ قِنْطَاراً " (نساء - 20 ) ؛ " فَمَتِعُوهُنَّ " ( احزاب – 49 ) ؛ "

2 - تأمین نفقه و مخارج زن " وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ " ؛ (نساء – 32 )

3 - خوش رفتاری و رفتار نیکو  " وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شیْئاً ویجعل الله فیه خیراً کثیراً " ( نساء – 19 )

4 - ریاست شوهر بر خانواده " اَلرِّجَالُ قَوَّ مُونَ عَلَى النِّسَآءِ " ( نساء – 34 ) ؛ " وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ " ( بقره – 228 )

ج ) وظایف والدین در قبال فرزندان پیرامون مسایل جنسی :

1 - آموزش کسب اجازه قبل از ورود  " لِيَسْتَئْذِنكُمُ الَّذِينَ مَلَكَتْ أَيْمَنُكُمْ وَالَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُواْ الْحُلُمَ مِنكُمْ ثَلَثَ مَرَّ تٍ مِّن قَبْلِ صَلَوةِ الْفَجْرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُم مِّنَ الظَّهِيرَةِ وَمِن بَعْدِ صَلَوةِ الْعِشَآءِ ثَلَثُ عَوْرَتٍ لَّكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ وَلَا عَلَيْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّ فُونَ عَلَيْكُم بَعْضُكُمْ عَلَى‏بَعْضٍ "  (نور- 58) " وَإِذَا بَلَغَ الْأَطْفَلُ مِنكُمُ الْحُلُمَ فَلْيَسْتَئْذِنُواْ كَمَا اسْتَئْذَنَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ " (نور- 59 )

2 - مهیا کردن شرایط ازدواج فرزندان " وَأَنكِحُواْ الْأَيَمَى‏ مِنكُمْ وَالصَّلِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَآئِكُمْ "  (نور- 32 )

وظایف زن ومرد خارج از خانواده :

الف ) وظیفه زن خارج از خانواده :

1- سخن گفتن  به نحو شایسته و دور از خضوع " أنِ اتَّقَیتُنَّ فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا " (احزاب - 32 )

2 - حفظ  پوشش و عفاف : " يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلاَبِيبِهِنَّ " (احزاب - 59 ) ؛ " و لایبدین زینتهن الا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن‏ علی جیوبهن  " ( نور- 31 ) ؛ " و لا یضربن بارجلهن لیعلم ما یخفین من زینتهن " ( نور- 31 ) ؛  " و قرن فی بیوتکن و لا تبرجن تبرج الجاهلیة الاولی" (احزاب - 33 )

3 – حیا ورزیدن : " تَمْشِى عَلَى اسْتِحْيَآءٍ " (قصص – 25 )

4 - حفظ نگاه :  " یغضضن من ابصارهن " ( نور- 31 )

5 - پاکدامنی " و یحفظن فروجهن " ( نور- 31 ) ؛ "  وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِى  أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِن رُّوحِنَا وَ صَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ‏ " ( تحریم - 12

ب ) وظیفه مرد خارج از خانواده :

1 - حفظ نگاه  " یغضوا من ابصارهم  " ( نور- 30 )

2 - پاکدامنی " و یحفظوا فروجهم " ( نور- 30 ) ؛ " وَلَا تُكْرِهُواْ فَتَيَتِكُمْ عَلَى الْبِغَآءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّناً لِّتَبْتَغُواْ عَرَضَ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا " ( نور- 33 )

3 - حفظ حریم هنگام برخورد با نامحرم  " وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِن وَرَآءِ حِجَابٍ ذَ لِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ" (احزاب – 53 )

ج ) وظیفه عموم افراد در جامعه

1 - حفظ دل ، فکر و زبان (به منظور حفظ حریم درخصوص مسایل جنسی در جامعه " لو لا إذ سمعتموه ظنَّ المؤمنون و المؤمنات بأنفسهم خیرا و قالوا هذا أفک مبین " (نور- 12 )

2 - آسان کردن سنت پسندیده ازدواج وترویج آن " وَأَنكِحُواْ الْأَيَمَى‏ مِنكُمْ وَالصَّلِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَآئِكُمْ "  (نور- 32 )

3 - حفظ عفاف در صورت عدم امکان ازدواج "  وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحاً حَتَّى‏ يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ " ( نور- 33 )

4 - رعایت احکام ازدواج و خواستگاری :

** در مورد زنان مطلقه " وَالْمُطَلَّقَتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَثَةَ قُرُوءٍ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فِى أَرْحَامِهِنَّ ... وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِى ذَلِكَ إِنْ أَرَادُواْ إِصْلَاحاً وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِى عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْروفِ " ( بقره - 228 ) " ؛ " فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلاَ تَحِلُّ لَهُ حَتّى‏ تَنْكِحَ زَوْجاً غَيْرَهُ فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَآ إِنْ ظَنَّآ أَنْ يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ " ( بقره - 230 ) ؛ " وَإِذَا طَلَّقْتُمُ الْنِّسَآءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ أَزْوَ جَهُنَّ إِذَا تَرَ ضَوْا بَيْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ " ( بقره - 232 )

** در مورد زنان بیوه " والذینَ یتوَفَّونَ منکم وَ یَذَرونَ أزواجا یترَبَّصنَ بِأنفسِهِنَّ أربَعَةَ أشهُرٍ وعَشراً فإذا بَلَغنَ أجَلَهُنَّ فَلاجناحَ عَلَیکُم فیما فَعَلنَ فی أنفُسُهُنَّ بالمعروف " (بقره – 234 ) ؛ " ولا جُناحَ علَیکم فیما عرَّضتُم بِهِ مِن خِطبَةِ النِساءِ أو أکنَنتُم فی أنفُسِکم... ولکن لاتُواعِدوهُنَّ سِرّاً ألا أن تقولوا قولاَ معروفاً و لاتَعزُموا عُقدَةَ النِکاحِ حتّی یَبلُغَ الکتابُ أجَلَه " (بقره – 234 )